суббота, 24 марта 2012 г.
пятница, 23 марта 2012 г.
четверг, 22 марта 2012 г.
ტუნდრის ბიომი.
ძირითადი სეზონებია ზამთარი და ზაფხული.ტუნდრა მსოფლიოში ყველაზე დაბალი ტემპერატურების ბიომია.ზამთარში შესაძლებელია ტემპერატურის ვარდნა –70 გრადუსამდე.ზაფხულში მზე ანათებს თითქმის 24 სათის განმავლობაში და ტემპერატურა შეიძლება ავიდეს + 12 გრადუსამდე.
ასეთ პირობებში ძნელია მცენარეთა არსებობა.აქ იზრდება ჯუჯა ტირიფის და არყის ხე.ზაფხულში ბალახები ძალზე მკვეთრად შეფერილ ყვავილებს ინვითარებენ,რომ მწერები მიიზიდონ.მრავალფეროვნებით არც ცხოველთა სამყარო გამოირჩევა.აქ ძირითადად მცირე ზომის ,თეთრი ფერის ბეწვის მქონე ცხოველები ბინადრობენ:ლემინგები,კურდღლები,არქტიკული მელიები.ტუნდრის ტიპიური ცხოველია ცხენ–ირემი(ლოსი.)ფრინველები დებენ ყინვაგამძლე კვერცხებს.
პირანია.
ყველაზე საშიში, “ეშმაკისკბილებიანი” თევზი მდინარე ამაზონში ბინადრობს. ევროპელებმა პირანიების შესახებ კონკისტადორებისგან შეიტყვეს. ოქროსა და თავგადასავლების მაძიებელმა გონსალო პისარომ საკუთარი თვალით იხილა, თუ როგორ შეჭამეს თევზებმა კანოედან წყალში გადავარდნილი ორი ინდიელი. ბუნებაში 30 სახეობის პირანია არსებობს, მაგრამ ყველაზე საშიში – წითელი და შავი შეფერილობისაა.
მათ რამდენიმე წუთში შეუძლიათ ხარისა და ადამიანის შეჭმა. თევზები განსაკუთრებულ საფრთხეს გვალვის დროს წარმოადგენენ და ამ დროს ერთმანეთის შეჭმაზეც არ ამბობენ უარს. მათ ალიგატორებიც კი უფრთხიან.
პირანიის მსხვერპლი ძირითადად, მეთევზეა, რომელიც მათზე ნადირობს – ამ თევზის ხორცი ბრაზილიაში დელიკატესად მიიჩნევა. პირანიებს სქელ მავთულზე წამოცმული ხორცით იჭერენ და თუ მეთევზეს მოკლე მავთული აქვს, შეიძლება, თითის გარეშეც დარჩეს. სხვათა შორის, მკვდარი თევზიც კი საშიშია – თითის შეხებისას, ის რეფლექსურად აღებს პირს. მას კბილები ისე აქვს განლაგებული, რომ ელვის მსგავსად იკეტება.
საშიშროების მიუხედავად, პირანიასაც ჰყავს მტერი – მდინარის დელფინი, კაიმანი და მსხვილი თევზები, მაგრამ მის შეჭმამდე, მოძალადე უნდა დარწმუნდეს, რომ თევზი ნამდვილად მკვდარია, რადგან მუცელში მოხვედრის შემდეგ, ცოცხალი პირანია ცირკულარული ხერხივით მოქმედებს და შეუძლია, თავდამსხმელი შიგნიდან გამოჭამოს.
პირანია “მდინარის სანიტრის” როლსაც ასრულებს, როგორც მგლები არიან “ტყის სანიტრები”. წვიმების სეზონის დროს მრავალი ცხოველი აღმოჩნდება ხოლმე წყლის ქვეშ და ეპიდემია რომ არ განვითარდეს, პირანიები მდინარეში მოხვედრილი მსხვერპლისგან მხოლოდ ძვლებს ტოვებენ. სხვათა შორის, გუარანის ტომის ინდიელები მიცვალებულებს აღარ მარხავენ – გვამს მდინარეში ტოვებენ, ხოლო როცა პირანიები მათ ხორცს შეჭამენ, დარჩენილი ძვლები სპეციალურ ქოხში მიაქვთ და ბუმბულებით რთავენ. ინდიელები პირანიის კბილებს მაკრატლის მაგივრად იყენებენ.
პირანიებზე უამრავი საშინელებათა ფილმია გადაღებული. ინდიელებს შორის კი მათზე ანეკდოტიც არსებობს, რომლის მოსმენისას, გულუბრყვილო ევროპელებს შიში ეუფლებოდათ: “მამაჩემს მტრები მოსდევდნენ, სველ მიწაზე ფეხი გაუცურდა და მდინარეში ჩავარდა. მართალია, მალევე ამოვიდა, მაგრამ სიცივემ შეაწუხა და როცა საკუთარ სხეულს დააკვირდა, გაოგნდა – მხოლოდ ძვლებიღა შერჩენოდა. მას შემდეგ, ცხოვრებაში ამაზე საშინელი არაფერი მოსვლია”.
წყარო: ჟურნალი გზა
აფრიკაში, მდინარე კონგოზე ექსპედიციაში მყოფმა ბიოლოგმა და ექსტრემალური თევზაობის მოყვარულმა ჯერემი უეიდმა ნიანგებზე მონადირე 50 კილოგრამიანი გიგანტური თევზი-ვეფხვი, პირანიის ერთ-ერთი სახეობა დაიჭირა.
მტკნარი წყლების ბინადარი თევზი-ვეფხვი სრულად ამართლებს თავის სახელს – მძვინვარე და გაუმაძღარი, ირგვლივ ყველაფერს ანადგურებს… მათზე ნადირობა საშიში და აზარტული საქმიანობაა, რადგან ეს გოლიათი რკინის ანკესებსაც კი მაკრატელივით ჭრის.
აფრიკელი აბორიგენებისთვის პირანიის ეს სახეობა ძალზე ძვირფასი ალაფია – მისი სამართლებელივით ბასრი კბილებისგან ისრებსა და დანებს ამზადებენ და სამკაულებსაც აკეთებენ, ცოცხალი კი დალაქის ფუნქციასაც წარმატებით ითავსებს.
ამისთვის თავი ახლოს უნდა მიიტანონ ურჩხულის დაკრეჭილ კბილებთან და ისიც კრეჭს და კრეჭს აბორიგენთა დალალებს. ერთია მხოლოდ – ყურადღება არ უნდა მოადუნო, გულმოდგინე "სტილისტმა” თმას ყურებიც რომ არ მიაყოლოს. მეთევზეები თევზი-ვეფხვის თავებისგან ფიტულებსაც ამზადებენ თავიანთი საცხოვრებლის მოსართავად.
ამისთვის თავი ახლოს უნდა მიიტანონ ურჩხულის დაკრეჭილ კბილებთან და ისიც კრეჭს და კრეჭს აბორიგენთა დალალებს. ერთია მხოლოდ – ყურადღება არ უნდა მოადუნო, გულმოდგინე "სტილისტმა” თმას ყურებიც რომ არ მიაყოლოს. მეთევზეები თევზი-ვეფხვის თავებისგან ფიტულებსაც ამზადებენ თავიანთი საცხოვრებლის მოსართავად.
სამხრეთაფრიკული პირანიისგან განსხვავებით, სამხრეთამერიკული უფრო დაუნდობელი და სასტიკია. ამაზონის პირანია ადამიანს ესხმის თავს და თვალის დახამხამებაში უსწორდება. 1976 წელს ამაზონის სანაპიროზე ავტოკატასტროფა მოხდა და მგზავრებით სავსე ავტობუსი მდინარეში ჩავარდა.
მაშველებმა 39 ადამიანის გვამი ამოიღეს წყლიდან და მათი ამოცნობა მხოლოდ ტანსაცმლის ნაფლეთებითა და დაღრღნილი ფეხსაცმლით შეძლეს.
უშიშარი მონადირე მხოლოდ პირანიებით როდია დაინტერესებული. ბერლინის შემოგარენში, მტკნარ წყალში ბინადრობს კატისებრი ლოქო, რომელზეც ლეგენდებს თხზავენ ადგილობრივი მცხოვრებნი. მათი გადმოცემით, ლოქო ადამიანებსაც ესხმის თავს და ხშირად ის 90 კილოგრამსაც აღწევს. ჯერემი უეიდი მდინარის ფსკერზეც კი ჩასულა მტაცებლის შესასწავლად.
ის არც ამერიკის ოკეანის სანაპიროს რისხვას – ხარისებრ ზვიგენს შეუშინდა, რომელიც არხეინად შედის მდინარეთა კალაპოტში, ხშირად კონტინენტის შუაგულამდე აღწევს, სადაც მას არავინ ელის და თამამად ესხმის თავს ადამიანებს. ასე რომ, ოკეანეების დარად, მტკნარი წყლებიც იდუმალი და სახიფათო, ჯერჯერობით შეუსწავლელი სამყაროა, რომელიც ჯერემი უეიდისებრ მამაც და გაბედულ მკვლევრებს ელოდება.среда, 21 марта 2012 г.
вторник, 20 марта 2012 г.
Подписаться на:
Сообщения (Atom)